म्युच्युअल फंड योजनांचे प्रकार

म्युच्युअल फंड योजना वर्गीकरण

म्युच्युअल फंड अनेक प्रकारात येतात, विविध गुंतवणूकदारांची उद्दिष्टे पूर्ण करण्यासाठी डिझाइन केलेले. म्युच्युअल फंडांचे वर्गीकरण यावर आधारित असू शकते –

1. संस्थेची रचना – ओपन एंडेड, क्लोज एंडेड, इंटरव्हल
2. पोर्टफोलिओचे व्यवस्थापन – सक्रियपणे किंवा निष्क्रीयपणे
3. गुंतवणुकीचे उद्दिष्ट – वाढ, उत्पन्न, तरलता
4. अंतर्निहित पोर्टफोलिओ – इक्विटी, कर्ज, हायब्रिड, मनी मार्केट इन्स्ट्रुमेंट्स, मल्टी अॅसेट
5. थीमॅटिक / सोल्यूशन ओरिएंटेड – कर बचत, सेवानिवृत्ती लाभ, बाल कल्याण, लवाद
6. एक्सचेंज ट्रेडेड फंड
7. परदेशातील निधी
8. निधीचा निधी

संस्थेच्या संरचनेनुसार योजनेचे वर्गीकरण

• ओपन-एंडेड स्कीम शाश्वत आहेत, आणि चालू NAV वर सर्व व्यावसायिक दिवसांमध्ये सतत आधारावर सदस्यता आणि पुनर्खरेदीसाठी खुल्या आहेत.

• क्लोज-एंडेड स्कीम्सची मुदत परिपक्वता तारीख असते. प्रारंभिक ऑफरच्या वेळी युनिट्स जारी केल्या जातात आणि केवळ मॅच्युरिटीवर रिडीम केले जातात. क्लोज-एंडेड योजनांचे युनिट्स मॅच्युरिटीपूर्वी बाहेर पडण्याचा मार्ग प्रदान करण्यासाठी अनिवार्यपणे सूचीबद्ध केले जातात आणि स्टॉक एक्स्चेंजमध्ये विकले/व्यापार केले जाऊ शकतात.

• इंटरव्हल स्कीम्स विनिर्दिष्ट व्यवहार कालावधीत (अंतराला) खरेदी आणि पूर्तता करण्यास परवानगी देतात. व्यवहाराचा कालावधी किमान 2 दिवसांचा असावा आणि दोन व्यवहार कालावधीत किमान 15 दिवसांचे अंतर असावे. इंटरव्हल स्कीम्सचे युनिट्स स्टॉक एक्स्चेंजवर देखील अनिवार्यपणे सूचीबद्ध केले जातात.

पोर्टफोलिओ व्यवस्थापनाद्वारे योजनेचे वर्गीकरण

सक्रिय निधी

अ‍ॅक्टिव्ह फंडामध्ये, फंड मॅनेजर अंतर्निहित सिक्युरिटीज विकत घ्यायच्या, होल्ड करायच्या किंवा विकायच्या हे ठरवण्यासाठी आणि स्टॉक सिलेक्शनमध्ये ‘सक्रिय’ असतो. सक्रिय फंड पोर्टफोलिओ तयार करण्यासाठी आणि व्यवस्थापित करण्यासाठी विविध धोरणे आणि शैलींचा अवलंब करतात.

• योजनेच्या माहिती दस्तऐवजात (ऑफर दस्तऐवज) गुंतवणुकीची रणनीती आणि शैलीचे वर्णन केले आहे.
• सक्रिय फंड बेंचमार्क निर्देशांकापेक्षा चांगले परतावा (अल्फा) व्युत्पन्न करण्याची अपेक्षा करतात.
• फंडातील जोखीम आणि परतावा स्वीकारलेल्या धोरणावर अवलंबून असेल.
• सक्रिय फंड पोर्टफोलिओसाठी स्टॉक ‘निवडण्यासाठी’ धोरणे राबवतात.

निष्क्रिय निधी

पॅसिव्ह फंड्समध्ये एक पोर्टफोलिओ असतो जो नमूद केलेल्या निर्देशांकाची किंवा बेंचमार्कची प्रतिकृती बनवतो उदा –

• इंडेक्स फंड
• एक्सचेंज ट्रेडेड फंड (ईटीएफ)

पॅसिव्ह फंडामध्ये, फंड मॅनेजरची निष्क्रिय भूमिका असते, कारण स्टॉक सिलेक्शन/बाय, होल्ड, सेल हे निर्णय बेंचमार्क इंडेक्सद्वारे चालवले जातात आणि फंड मॅनेजर/डीलरला कमीत कमी ट्रॅकिंग एररसह त्याची प्रतिकृती बनवणे आवश्यक असते.

सक्रिय वि/पॅसिव्ह फंड

सक्रिय निधी –

• गुंतवणुकीचे व्यवस्थापन करणाऱ्या व्यावसायिक फंड व्यवस्थापकांवर अवलंबून रहा.
• बेंचमार्क इंडेक्सला मागे टाकण्याचे ध्येय ठेवा
• फंड व्यवस्थापकांच्या अल्फा निर्मिती क्षमतेचा लाभ घेऊ इच्छिणाऱ्या गुंतवणूकदारांसाठी उपयुक्त.

निष्क्रिय निधी –

• गुंतवणूक होल्डिंग्स मिरर करतात आणि बेंचमार्क इंडेक्सचा बारकाईने मागोवा घेतात, उदा. इंडेक्स फंड्स किंवा एक्सचेंज ट्रेडेड फंड्स (ईटीएफ)
• ज्या गुंतवणूकदारांना बाजार निर्देशांकानुसार नेमके वाटप करायचे आहे त्यांच्यासाठी योग्य.
• कमी खर्चाचे प्रमाण त्यामुळे गुंतवणूकदारांना कमी खर्च आणि तरलता चांगली

गुंतवणुकीच्या उद्दिष्टांनुसार वर्गीकरण

म्युच्युअल फंड अशी उत्पादने देतात जी गुंतवणूकदारांच्या विविध गुंतवणूक उद्दिष्टांची पूर्तता करतात जसे की –

1. भांडवल प्रशंसा (वाढ)
2. भांडवल संरक्षण
3. नियमित उत्पन्न
4. तरलता
5. कर-बचत

म्युच्युअल फंड गुंतवणुकीच्या योजना देखील देतात, जसे की वाढ आणि लाभांश पर्याय, गुंतवणूकदारांच्या गरजेनुसार गुंतवणूक करण्यास मदत करण्यासाठी.

वाढ निधी

• ग्रोथ फंड अशा योजना आहेत ज्या भांडवल प्रशंसा प्रदान करण्यासाठी डिझाइन केल्या आहेत.
• इक्विटी सारख्या वाढीवोन्मुख मालमत्तेमध्ये प्रामुख्याने गुंतवणूक करा
• ग्रोथ ओरिएंटेड फंडातील गुंतवणुकीसाठी मध्यम ते दीर्घकालीन गुंतवणुकीचे क्षितिज आवश्यक असते.
• ऐतिहासिकदृष्ट्या, मालमत्ता वर्गाच्या रूपात इक्विटीने दीर्घ कालावधीसाठी आयोजित केलेल्या इतर प्रकारच्या गुंतवणुकीपेक्षा जास्त कामगिरी केली आहे. तथापि, ग्रोथ फंडातून मिळणारा परतावा अल्प मुदतीसाठी अस्थिर असतो कारण अंतर्निहित इक्विटी समभागांच्या किमती बदलू शकतात.
• त्यामुळे गुंतवणूकदारांनी अल्पकालीन परताव्यात अस्थिरता स्वीकारण्यास सक्षम असणे आवश्यक आहे.

उत्पन्न निधी

• गुंतवणूकदारांना नियमित आणि स्थिर उत्पन्न मिळवून देणे हे इन्कम फंडाचे उद्दिष्ट आहे.
• इन्कम फंड कॉर्पोरेट बाँड्स, डिबेंचर आणि सरकारी सिक्युरिटीज यांसारख्या निश्चित उत्पन्न सिक्युरिटीजमध्ये गुंतवणूक करतात.
• फंडाचा परतावा हा या गुंतवणुकींवर मिळालेल्या व्याज उत्पन्नातून तसेच सिक्युरिटीजच्या मूल्यातील कोणत्याही बदलातून मिळालेला भांडवली नफा आहे.
• पोर्टफोलिओने आवश्यक परतावा व्युत्पन्न केल्यास निधी उत्पन्नाचे वितरण करेल. उत्पन्नाची शाश्वती नाही.
• परतावा हे रोख्यांच्या कालावधी आणि क्रेडिट गुणवत्तेवर अवलंबून असेल.

लिक्विड / ओव्हरनाइट / मनी मार्केट म्युच्युअल फंड

• लिक्विड स्कीम्स, ओव्हरनाइट फंड्स आणि मनी मार्केट म्युच्युअल फंड हे समतुल्य परताव्यासह तरलता आणि मुख्य संरक्षण शोधणाऱ्या गुंतवणूकदारांसाठी गुंतवणूक पर्याय आहेत.
  – निधी 91 दिवसांपेक्षा जास्त नसलेल्या मॅच्युरिटीसह * मनी मार्केट साधनांमध्ये गुंतवणूक करतात.
  – फंडातून मिळणारा परतावा हा बाजारात प्रचलित असलेल्या अल्पकालीन व्याजदरावर अवलंबून असेल.
• ज्या गुंतवणूकदारांना त्यांचा अतिरिक्त निधी अल्प कालावधीसाठी ठेवायचा आहे त्यांच्यासाठी हे आदर्श आहेत.
  – जे गुंतवणूकदार या फंडांचा जास्त काळ होल्डिंग कालावधीसाठी वापर करतात ते दीर्घ होल्डिंग कालावधीसाठी योग्य उत्पादनांमधून शक्य तितक्या चांगल्या परताव्याचा त्याग करत असतील.
  
  * मनी मार्केट इन्स्ट्रुमेंट्समध्ये व्यावसायिक कागदपत्रे, व्यावसायिक बिले, ट्रेझरी बिले, एक वर्षापर्यंत मुदत न संपलेल्या सरकारी सिक्युरिटीज, कॉल किंवा नोटिस मनी, ठेव प्रमाणपत्र, वापर बिले आणि भारतीय रिझर्व्ह बँकेने निर्दिष्ट केल्याप्रमाणे इतर कोणत्याही साधनांचा समावेश होतो. वेळोवेळी.

गुंतवणूक पोर्टफोलिओनुसार वर्गीकरण

• म्युच्युअल फंड उत्पादनांचे वर्गीकरण त्यांच्या अंतर्निहित पोर्टफोलिओ रचनेच्या आधारे केले जाऊ शकते
  – वर्गीकरणाचा पहिला स्तर हा फंड गुंतवणूक करत असलेल्या मालमत्ता वर्गाच्या आधारावर असेल, जसे की इक्विटी/डेट/मनी मार्केट इन्स्ट्रुमेंट्स किंवा सोने.
  – वर्गीकरणाचा दुसरा स्तर पोर्टफोलिओ तयार करण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या धोरणे आणि शैलींवर आधारित आहे, जसे की, इन्कम फंड, डायनॅमिक बाँड फंड, इन्फ्रास्ट्रक्चर फंड, लार्ज-कॅप/मिड-कॅप/स्मॉल-कॅप इक्विटी फंड, व्हॅल्यू फंड, इ.
  – पोर्टफोलिओ रचना योजनेच्या गुंतवणूक उद्दिष्टांमधून बाहेर पडते.